Mimarlığın Öyküsü-Sağlamlık\ LM Roth
Mimarlığın Öyküsü-Sağlamlık\ LM Roth
Stürüktür bir yapıyı ayakta tutan sisteme denir.Şuanki zamanda bir yapıya baktığımızda en görünür kısmı onu ayakta tutan veya stürüktür kısmıdır.Bu mimarların yaptığı yapının yerçekimine meydan okur gibi tasarlanmasını sağlıyor.Yerçekimi fikriyle ve nesneler üzerindeki etkisini gördüğümüz bir ortamda yaşıyoruz, bu yüzden bazı yapıların yerçekimine meydan okur gibi durması bizi etkiliyor.
Dikme ve Lento
Binalarda kapı-pencere gibi boşlukların üzerine , duvarın tekrar etmesi istendiğinde; boşluk üzerine yapılan elamana lento denir.Bu amaçla hazırlanan kalıba lento kalıbı denir.Strüktür taş, tuğla, kerpiç, balçık, cam, blok yada başka malzemeden yapılan duvar ile başlar.Duvarlarla çevrili bir odada ışık ve de görüş olmayacagı için bu duvarın açılması gerekiyor.Kirişlerde basınç ve germe gerilme sistemi etkindir.Bunlar için belli düzenler vardır bunlar; dorik düzeni, iyon düzeni, korent düzeni ve karma düzenidir.
Çerçeveler
Dikme ve lentoların üç boyutlu yayılmış halidir. Perçinli çelik elemandan çelik çerçeve ya da çivilenmiş keresteden Kuzey Amerika'da ev yapımında kullanılan balon çerceve yapılmaktadır.
Kemer
Bir açıklık için bulunmuş seçenektir.Lento gibi kemerde taştan yapılabilir.Kemerlerin lentodan iki büyük avantajı vardır.Birincisi kagir kemer birçok küçük parçadan kıskı şeklinde kemer taşlardan oluşur.Böylece büyük taş bloklarla uğraşmadan kusuru olmayan büyük bir taş bulunmak zorunluluğu ortadan kalkar.İkincisi kemer fiziksel özellikler taş bir lentoya göre çok daha büyük açıklıklar geçer.
Tonoz
Kemerlerden inşa edilen ve kemerin mekanda ötelenmesiyle oluşan şeklidir.Kemer ötelenirse meydana gelen şekildir, beşik kemer durumunda meydana gelen tonoza beşik tonoz yada tünel tonoz denir.
Kubbe
Merkezi etrafında 3 boyutta döndürülen bir kemer kubbe oluşturur.
Kafes Kirişler
Romalilar , ondokuzuncu ve yirminci yüzyıllarda büyük yapıların temel öğesi oldugunu kanıtlayan bir başka strüktürel tip te kullandılar.Geleneksel kafes kirişi üçgen şekiller ya da hücreler şeklide düzenlenmiş ahşaplardan yapılıyordu. Şekli sebebiyle üçgen bir kenarı değişmeden formu bozulamayacagı için bu yapıyı sağlamlaştırıyor.
Uzay Kafesi ve Geodezik Kubbeler
Dikme ve lentoda yada kemerde olduğu gibi. kafes kirişi de, yeni bir srüktür tipi oluşturmak üzere üç boyutta uzatılabilir. Üç boyutta uzatılan kafes kirişi, yaygın olarak ancak 1945 te kullanılmaya başlanan görece yeni bir stürüktüre , bir uzay kafesine dönüşür.Düzlemsel ya da düz kafes kirişi gibi oda önemli açıklıkları aşabilir.Kafes kirişide 3 boyutta kavislendirilerek geodezik kubbe oluşturabilir.Kafes kirişi gibi buda kolay şekil alabilen çelik yapıdadır.
Kabuklar
Tipik olarak betondan yapılan kabuklar çok ağır , kalın veya hafif , ince yapıda olabilirler.Kabukların kenarları içsel gerilim ve bozulmalara maruzdur bunu önlemek için kenarları boyunca büyük kirişler kullanılır.
Asma Strüktür
İlkel toplumlar eski zamanlardan beri asma köprüler için dalları ve ipleri kullanmıştır, zamanla teknolojiyle birlikte bu ipler yerine demir zincirler ve çelik tel kablolara bıraktılar. Asılı kabllo zincir eğrisi olarak adalndırılan bir eğridir ve bütün formuyla gergin olduğu için ideal bir strüktür forma sahiptir.
Zar (Çadır) ve şişirilmiş Strüktürler
Çadır yere sabitlenmiş kenetlere ( çadırın uçmasını engellemek için) kadar uzanan bir kablolar şebekesini taşıyan direklerle taşınıyor.Şişiirlmiş strüktür ise dokuma ipleri örme ve plastiğin biçimlendirilmesi ile ortaya çıkmıştır.Genellikle strüktür zemine gömülmüş tek bir zara sahiptir ve strüktürün içindeki hava, strüktürü şişiren fanlar tarafından gerekli basınçta tutulur.
Teknoloji ve Risk
Yeni bir teknoloji geldiğinde onu kullanmak için duyulan istek tutkumuzun bir parçası gibi gözüküyor.Yeni işlem ve malzemelerin getirdiği riskde strüktürde kullanıldığında fark edilir.Bunun örneklerini Yunanlı mimarların yaşadıklarında görebiliriz.
Kültürel Bir İfade Olarak Strüktür
Strüktürler yeni bir çerçeve ya da kılıf yaratmaktan fazlasıdır.Seçilen herşeyin biraraya gelişleri kültürün tarihle ilişkisine sahip olduğu bakış açısının parçasıdır.
Çerçeveler
Dikme ve lentoların üç boyutlu yayılmış halidir. Perçinli çelik elemandan çelik çerçeve ya da çivilenmiş keresteden Kuzey Amerika'da ev yapımında kullanılan balon çerceve yapılmaktadır.
Kemer
Bir açıklık için bulunmuş seçenektir.Lento gibi kemerde taştan yapılabilir.Kemerlerin lentodan iki büyük avantajı vardır.Birincisi kagir kemer birçok küçük parçadan kıskı şeklinde kemer taşlardan oluşur.Böylece büyük taş bloklarla uğraşmadan kusuru olmayan büyük bir taş bulunmak zorunluluğu ortadan kalkar.İkincisi kemer fiziksel özellikler taş bir lentoya göre çok daha büyük açıklıklar geçer.
Tonoz
Kemerlerden inşa edilen ve kemerin mekanda ötelenmesiyle oluşan şeklidir.Kemer ötelenirse meydana gelen şekildir, beşik kemer durumunda meydana gelen tonoza beşik tonoz yada tünel tonoz denir.
Kubbe
Merkezi etrafında 3 boyutta döndürülen bir kemer kubbe oluşturur.
Kafes Kirişler
Romalilar , ondokuzuncu ve yirminci yüzyıllarda büyük yapıların temel öğesi oldugunu kanıtlayan bir başka strüktürel tip te kullandılar.Geleneksel kafes kirişi üçgen şekiller ya da hücreler şeklide düzenlenmiş ahşaplardan yapılıyordu. Şekli sebebiyle üçgen bir kenarı değişmeden formu bozulamayacagı için bu yapıyı sağlamlaştırıyor.
Uzay Kafesi ve Geodezik Kubbeler
Dikme ve lentoda yada kemerde olduğu gibi. kafes kirişi de, yeni bir srüktür tipi oluşturmak üzere üç boyutta uzatılabilir. Üç boyutta uzatılan kafes kirişi, yaygın olarak ancak 1945 te kullanılmaya başlanan görece yeni bir stürüktüre , bir uzay kafesine dönüşür.Düzlemsel ya da düz kafes kirişi gibi oda önemli açıklıkları aşabilir.Kafes kirişide 3 boyutta kavislendirilerek geodezik kubbe oluşturabilir.Kafes kirişi gibi buda kolay şekil alabilen çelik yapıdadır.
Kabuklar
Tipik olarak betondan yapılan kabuklar çok ağır , kalın veya hafif , ince yapıda olabilirler.Kabukların kenarları içsel gerilim ve bozulmalara maruzdur bunu önlemek için kenarları boyunca büyük kirişler kullanılır.
Asma Strüktür
İlkel toplumlar eski zamanlardan beri asma köprüler için dalları ve ipleri kullanmıştır, zamanla teknolojiyle birlikte bu ipler yerine demir zincirler ve çelik tel kablolara bıraktılar. Asılı kabllo zincir eğrisi olarak adalndırılan bir eğridir ve bütün formuyla gergin olduğu için ideal bir strüktür forma sahiptir.
Zar (Çadır) ve şişirilmiş Strüktürler
Çadır yere sabitlenmiş kenetlere ( çadırın uçmasını engellemek için) kadar uzanan bir kablolar şebekesini taşıyan direklerle taşınıyor.Şişiirlmiş strüktür ise dokuma ipleri örme ve plastiğin biçimlendirilmesi ile ortaya çıkmıştır.Genellikle strüktür zemine gömülmüş tek bir zara sahiptir ve strüktürün içindeki hava, strüktürü şişiren fanlar tarafından gerekli basınçta tutulur.
Teknoloji ve Risk
Yeni bir teknoloji geldiğinde onu kullanmak için duyulan istek tutkumuzun bir parçası gibi gözüküyor.Yeni işlem ve malzemelerin getirdiği riskde strüktürde kullanıldığında fark edilir.Bunun örneklerini Yunanlı mimarların yaşadıklarında görebiliriz.
Kültürel Bir İfade Olarak Strüktür
Strüktürler yeni bir çerçeve ya da kılıf yaratmaktan fazlasıdır.Seçilen herşeyin biraraya gelişleri kültürün tarihle ilişkisine sahip olduğu bakış açısının parçasıdır.
Yorumlar
Yorum Gönder