Osmanlı Mimarisinin Yapısı ve Özellikleri
Osmanlı Mimarisinin Yapısı ve Özellikleri
Osmanlı Mimarisi Erken Dönem, Klasik Dönem ve Geç Dönem Osmanlı Mimarisi olmak üzere üç dönemden oluşur.
Osmanlı mimarisi Osmanlı İmparatorluğu’nun beylik olarak kurulup, imparatorluk olarak yayıldığı ve hüküm sürdüğü dönemlerde inşa ettiği veya fikir öncülüğü yaptığı mimari üslupları ve eserleri kapsar. Osmanlı mimarisi kendinden önce gelen Erken dönem Anadolu Türk mimarisi, Selçuklu mimarisi, Bizans mimarisi, İran mimarisi ve Memlük Mimari’sinden etkilenmiştir. Osmanlı mimarisinin, Akdeniz ile Ortadoğu mimari geleneklerinin sentezi olduğunu düşünen mimarlık eleştirmenleri de vardır.
Erken DÖnem Osmanlı Mimarisi
Erken dönem mimarisi 1299 yılında Osmanlı Devleti’nin kurulması ile 1501 yılında Bayezid Camii'nin (1501-1505) inşaatının başlaması arasındaki dönemi kapsar.1437 yılında inşaatı tamamlanan Üç şerefeli Camii hem erken dönemin en önemli yapıtlarından kabul edilmektedir; hem de klasik dönemin özelliklerinden olan iç avluya sahip planlar ve ana kubbe öğelerinin ilk kez uygulandığı bir yapıdır.
Bizans mimarisi ve Selçuklu mimarisi etkilerinin taşısa da bu dönemde klasil döneme dayanarak oluşturacak fikirlerin ilk uygulamaları gerçekleşti. Ayrıca Klasik dönemin en önemli mimari kavramlarından birirsi olacak kubbe kullanılması pratiği ortaya çıktı. 1333 ile 1334 yıllarında inşa edilen Hacı Özbek Cami Osmanlı mimarlık tarihinde inşa edilmiş ilk cami olarak kabul edilir.1472 yılında yapılmış Çinili Köşk osmanlı mimarisin de daha sonra pek rağbet görmeyecek olan çininin dış kaplama olarak kullanıldığı nadir uygulamalardan biririsidir.
Klasik Dönem Osmanlı Mimarisi
1501 ve 1703 yılları arasıda hakim olan Klasik dönemin mimarlarının genel yaklaşımı yüksek ve görkemli yaılar inşa etmek yönündeydi. Klasik dönemin örnekleri ağırlıklı olarak İstanbul'da yer alır.
Sivil mimari örneklerin olmadığı bu dönemde daha çok dinî yapılar ve kamu yapıları inşa edildi.
Erken dönemde uygulanmaya başlanan kubbeli ve merkezi planlı yapılar , klasik dönemde daha anıtsal ölçeklerde uygulandı.Malzeme olarak küfeki taşı ve mermerin sıklıkla kullanıldığı yapıların tasarımı genelde yukarıdan aşağıya inildikçe genişleyen bir tasarım kompozisyonu hakim oldu.
Geç Dönem Osmanlı Mimarisi
Bu dönemde kültür ve sanat, siyasal başarısızlıkların süreklilik kazandığı 18. yüzyıla kadar önemli ölçüde geleneksel bütünlüğünü korumuştur.Bu dönem Osmanlı mimarisinin görüntüsü, geçmiş dönemlere oranla değişik özellikler göstermektedir.18. yüzyıldan itibaren batı etkilerinin yoğunluğu duyulmaya başlamıştır.Bu yüzyılda özellikle Fransa ile kurulan siyasal yakınlaşma Osmanlı sanatı üzerinde oldukça etkili olmuştur.Böylece Osmanlı sanatı, 18.yydan itibaren batı sanatının etkisinde gelişme göstermiştir.
Osmanlı Mimarisi Erken Dönem, Klasik Dönem ve Geç Dönem Osmanlı Mimarisi olmak üzere üç dönemden oluşur.
Osmanlı mimarisi Osmanlı İmparatorluğu’nun beylik olarak kurulup, imparatorluk olarak yayıldığı ve hüküm sürdüğü dönemlerde inşa ettiği veya fikir öncülüğü yaptığı mimari üslupları ve eserleri kapsar. Osmanlı mimarisi kendinden önce gelen Erken dönem Anadolu Türk mimarisi, Selçuklu mimarisi, Bizans mimarisi, İran mimarisi ve Memlük Mimari’sinden etkilenmiştir. Osmanlı mimarisinin, Akdeniz ile Ortadoğu mimari geleneklerinin sentezi olduğunu düşünen mimarlık eleştirmenleri de vardır.
Erken DÖnem Osmanlı Mimarisi
Erken dönem mimarisi 1299 yılında Osmanlı Devleti’nin kurulması ile 1501 yılında Bayezid Camii'nin (1501-1505) inşaatının başlaması arasındaki dönemi kapsar.1437 yılında inşaatı tamamlanan Üç şerefeli Camii hem erken dönemin en önemli yapıtlarından kabul edilmektedir; hem de klasik dönemin özelliklerinden olan iç avluya sahip planlar ve ana kubbe öğelerinin ilk kez uygulandığı bir yapıdır.
Bizans mimarisi ve Selçuklu mimarisi etkilerinin taşısa da bu dönemde klasil döneme dayanarak oluşturacak fikirlerin ilk uygulamaları gerçekleşti. Ayrıca Klasik dönemin en önemli mimari kavramlarından birirsi olacak kubbe kullanılması pratiği ortaya çıktı. 1333 ile 1334 yıllarında inşa edilen Hacı Özbek Cami Osmanlı mimarlık tarihinde inşa edilmiş ilk cami olarak kabul edilir.1472 yılında yapılmış Çinili Köşk osmanlı mimarisin de daha sonra pek rağbet görmeyecek olan çininin dış kaplama olarak kullanıldığı nadir uygulamalardan biririsidir.
Klasik Dönem Osmanlı Mimarisi
1501 ve 1703 yılları arasıda hakim olan Klasik dönemin mimarlarının genel yaklaşımı yüksek ve görkemli yaılar inşa etmek yönündeydi. Klasik dönemin örnekleri ağırlıklı olarak İstanbul'da yer alır.
Sivil mimari örneklerin olmadığı bu dönemde daha çok dinî yapılar ve kamu yapıları inşa edildi.
Erken dönemde uygulanmaya başlanan kubbeli ve merkezi planlı yapılar , klasik dönemde daha anıtsal ölçeklerde uygulandı.Malzeme olarak küfeki taşı ve mermerin sıklıkla kullanıldığı yapıların tasarımı genelde yukarıdan aşağıya inildikçe genişleyen bir tasarım kompozisyonu hakim oldu.
Geç Dönem Osmanlı Mimarisi
Bu dönemde kültür ve sanat, siyasal başarısızlıkların süreklilik kazandığı 18. yüzyıla kadar önemli ölçüde geleneksel bütünlüğünü korumuştur.Bu dönem Osmanlı mimarisinin görüntüsü, geçmiş dönemlere oranla değişik özellikler göstermektedir.18. yüzyıldan itibaren batı etkilerinin yoğunluğu duyulmaya başlamıştır.Bu yüzyılda özellikle Fransa ile kurulan siyasal yakınlaşma Osmanlı sanatı üzerinde oldukça etkili olmuştur.Böylece Osmanlı sanatı, 18.yydan itibaren batı sanatının etkisinde gelişme göstermiştir.
Yorumlar
Yorum Gönder